Sự chế ngự của đồng tiền

Trước khi biến thân, Gregor là người duy nhất lao động và kiếm tiền nuôi cả nhà. Gia đình anh không thực sự xem anh là thành viên mà giống như nguồn thu nhập hơn. Khi Gregor không còn khả năng lao động, cả gia đình nháo nhào và gần như không còn chút tôn trọng nào dành cho anh bất chấp việc anh đã từng làm việc cật lực để chu cấp cho họ. Và như thế, anh bị khinh rẻ, đối xử thô bạo và bị bỏ mặc. Khi nhà Samsa bắt đầu làm việc, họ khó để liên lạc với nhau hơn. Họ ăn tối trong im lặng và cãi vã nhau chuyện tiền nong. Điểm mấu chốt ở đây là, những mệt mỏi từ công việc cộng với việc con người chỉ được coi trọng khi họ làm ra tiền khiến cho ai lao động cũng trở nên xa cách và khó lòng thiết lập quan hệ với người khác.

Nghĩa vụ với gia đình

Gregor căm ghét công việc của mình nhưng vẫn làm vì nghĩa vụ với gia đình. Sau khi Gregor biến thân, gia đình anh chỉ chăm sóc anh cầm chừng, đủ để anh còn sống và nhốt anh trong phòng. Nhưng đến cuối cùng, phòng anh chẳng ai chịu dọn và cô em gái thậm chí không quan tâm đến việc đem gì cho anh trai ăn, làm cốt để cho xong "nghĩa vụ". Khi không thể chịu đựng hơn nữa, cô tuyên bố gia đình đã làm xong nghĩa vụ với Gregor, do đó nên tống khứ anh đi.

Sự xa lạ

Trước khi biến thân, Gregor xa lạ với công việc, nhân cách, gia đình và cả cơ thể của mình (hầu như không nhận ra bản thân đã biến hình). Cuối cùng, việc quan tâm gia đình mình cũng trở thành thứ gì đó xa lạ với Gregor. Sau khi biến thân, Gregor cảm thấy lạc lõng trong căn phòng mình và thế giới xung quanh. Vì thế, anh không còn thấy được con phố ngoài cửa sổ. Hoá thân đã chỉ ra sự xa lạ, lạc lõng do trật tự xã hội hiện đại đem đến.

Cảm giác tội lỗi

Cảm giác tội lỗi là cảm giác rõ ràng nhất ở Gregor. Khi không còn lao động được thì dù không phải lỗi của anh, anh cảm thấy tội lỗi mỗi khi gia đình nhắc đến tiền và đau đớn khi mình đã không còn có thể chu cấp cho họ. Đến cuối truyện, anh chết cũng chỉ vì thấy tội lỗi vì mình là gánh nặng cho gia đình.

Cầm tù và giải thoát

Gregor vì muốn trả hết nợ cho gia đình mà làm việc, nhưng anh có mơ đến một ngày nợ trả hết, còn anh thì nghỉ công việc đáng ghét. Việc hoá thân hoá ra lại là phương tiện giải thoát anh khỏi công việc. Nhưng sự giải thoát này cũng không đem lại tự do cho Gregor. Trước anh bị cầm tù bởi công việc, sau thì bị cầm tù trong phòng bởi chính gia đình mình. Anh luôn là một tên nô lệ không hơn không kém. Thứ thực sự giải thoát anh hoá ra lại chính là cái chết.

Đánh mất nhân dạng

Trong căn phòng chỉ có một mình, Gregor cố gắng tìm lại nhân dạng mình đã đánh mất khi sống hoàn toàn cho người khác và bỏ mặc bản thân. Tuy vậy, anh không thể chạy trốn khỏi thứ mà anh xem là nghĩa vụ với gia đình, và do đó, dốc hết sức để không gây phiền toái cho gia đình. Dù những suy nghĩ của anh đã thấp thoáng sự oán trách cách gia đình đối xử anh, anh cũng không cho phép mình nhận ra điều đó. Ở chương cuối, cuối cùng anh đã tự nhận ra rằng gia đình đã bỏ rơi anh, điều mà anh luôn phủ nhận trước đó. Quá trình tìm kiếm nhân dạng của Gregor là vô vọng vì ngay từ đầu, anh không hề có nhân dạng nào cả. Khi nghe em gái đàn và nhớ lại ước mơ ngày xưa, anh được gợi nhắc lại tình yêu dành cho gia đình mình. Tình yêu ấy, cùng sự tự do, là những gì Gregor cần để xác lập lại danh tính của mình.